De positionering van de family office en de daarbij betrokken adviseurs is mede afhankelijk van het doel en de reikwijdte van de activiteiten, oftewel van de waarde propositie van de family office. Aan de hand van het Business Canvas Model worden de relevante keuzes besproken zodat de family office een bij de familie passende organisatie en bestuurlijke inrichting krijgt. Dit raakt de zorgplicht van de betrokken professionals. Hoe kunnen de verschillende professionals elkaar daarbij ondersteunen en aanvullen en welke verantwoordelijkheid heeft een familie zelf hierin? In dit verband worden ook de beginselen van Fair Process besproken. Deze zijn immers gericht op de bevordering van het draagvlak binnen de familie voor alle keuzes die moeten worden gemaakt.

Steeds meer vermogende families maken gebruik van digitale faciliteiten zonder precies te weten wat daarvan de implicaties zijn op de langere termijn en hoe daarvoor een beleid te formuleren. Tegelijkertijd worden steeds meer cloud diensten aangeboden die ook voor single family offices interessant kunnen zijn. Met een goed doordachte ‘cloudstrategie’ kunnen veel voorkomende valkuilen worden voorkomen en kosten worden bespaard. In een apart blok worden de praktische do’s en don’ts uit de doeken gedaan.

Net als voor elk bedrijf gelden voor een family office bedrijfsmatige randvoorwaarden om de organisatie een succes te doen zijn. Deze randvoorwaarden worden geformuleerd op basis van strategische keuzes. Ingegaan wordt op de strategische kernvragen die relevant zijn vanuit het perspectief van familie, eigenaren en bestuurders/beheerders, oftewel van alle actoren die rondom het familievermogen een bepaalde positie hebben. Aan de hand daarvan worden verbanden gelegd met de onderwerpen die in de opvolgende modules worden behandeld. Met het totaaloverzicht over deze strategische kernvragen krijgt de professional in diens rol van vertrouwde adviseur gemakkelijker grip op de multidisciplinaire samenhang binnen de complexiteit van het familievermogen. Concrete praktijkgevallen en verschillende best practices passeren daarbij de revue.

Aan de hand van marktonderzoek over het gedrag en strategieën van family offices wordt een beeld gegeven van recente ontwikkelingen in de wereld van het familievermogen. Met behulp van meerjarige studies over aandelen- en obligatierendementen wordt geschetst hoe beurzen zich gedragen in onzekere tijden en wat het belang is van een lange horizon. Door deze aanpak ontstaat een brede visie op de beleggingsportefeuille met algemene richtlijnen voor zorgvuldig beheer.

Bijzondere aandacht wordt gegeven aan de transities waar de wereld voor staat en als gevolg waarvan we in een bijzonder dynamische omgeving leven. In dat verband kan de opkomst en het belang van groene wet- en regelgeving en duurzaam beleggen worden geduid. De module biedt het contextuele kader voor de ontwikkeling van een passend maatschappelijk verantwoord beleggingsbeleid voor families. Doordat filantropie uiteindelijk als onderdeel en verlengstuk van het familiekapitaal wordt gezien, kan de portefeuille helemaal in lijn worden gebracht met familiewaarden en financieel effectief worden ingericht.

Grondslagen voor goed bestuur hebben in de eerste plaats te maken met een context afhankelijke invulling van principes van goed bestuur. We presenteren tien principes die zijn ontleend aan een veelheid van succesvolle ondernemende families. Verantwoord eigenaarschap vormt daarvoor een belangrijke rode draad. Ingegaan wordt op het onderwerp familiewaarden en de impact daarvan op het bestuur van de family office en het beheer van het vermogen.

Nadrukkelijke aandacht gaat uit naar de STAK, die regelmatig wordt ingezet als centrale entiteit binnen de eigendoms- en zeggenschapsstructuur van een complex en omvangrijk familievermogen. Besproken worden de reikwijdte van de STAK en relevante juridische aspecten. Tevens wordt ingegaan op mandaten en documenten, op de bestuurlijke evaluatie en op het managen van spanningen en paradoxen.

Onder de noemer van de Family Resources worden de verschillende vormen van familiekapitaal besproken die voor het goed functioneren van een family office relevant zijn. Specifieke aandacht gaat uit naar het leerstuk van de relationele intelligentie die als maatstaf dient voor een effectieve samenwerking. De bespreking van de familiehistorie, mantra’s en taboes vormt de opmaat naar de behandeling van de family governance.

De family governance vormt een belangrijke succesfactor voor het behoud, de bescherming en het bestuur en beheer van een familie erfgoed. Concrete instrumenten passeren de revue zoals het familieberaad en het familiestatuut. Specifieke aandacht gaat uit naar de NextGen en andere stakeholders uit de familiale achterban.

De module biedt praktische hulpmiddelen om deze uitdagingen te herkennen en aan te pakken, zodat adviseurs de vermogende families op een doordachte en verantwoorde manier kunnen begeleiden tijdens vermogensoverdracht en andere veranderingen. Een belangrijk aandachtspunt is de invloed die vermogensgerelateerde beslissingen kunnen hebben op de relaties binnen de familie.

Daarnaast maakt de module gebruik van technieken en concepten uit de relatietherapie, zoals het genogram en het systeemdiagram, om inzicht te geven in de onderliggende spanningen en dynamieken binnen vermogende families. Dit helpt de deelnemers om de eenheid en samenwerking binnen de familie te bevorderen, wat essentieel is voor het duurzame beheer van het familievermogen.

Deze module stelt de deelnemer in staat om de regelende principes, oftewel de specifieke familiedynamiek binnen vermogende families, diepgaand te doorgronden en te helpen het onbewuste bewust en bespreekbaar te maken voordat er wordt gekozen voor specifieke structuren en maatregelen. Er wordt ingegaan op hoe gedragspatronen, betekenissen, taal en overtuigingen binnen deze families inzichtelijk kunnen worden gemaakt. Met deze inzichten kan de deelnemer vermogende families effectief ondersteunen bij het begeleiden van herpositioneringen en bij veranderingen in de belangen van familieleden in verschillende situaties.

Een family officer of adviseur die zijn expertise vanuit deze benadering inzet, afgestemd op de visie, cultuur, waarden en strategische doelstellingen van de vermogende familie, vergroot daarmee zijn of haar toegevoegde waarde.

Het vermogen van vermogende families bestaat meestal uit diverse vermogensbestanddelen. Wat hen bezighoudt, is de vraag hoe dit vermogen op een juiste manier kan worden gestructureerd. Daarbij spelen persoonlijke, familiaire, civielrechtelijke en fiscale aspecten een rol. In het eerste blok wordt de samenhang tussen deze deelgebieden vanuit verschillende perspectieven belicht. Vanuit fiscaal perspectief is de keuze tussen beleggen in privé of in een vennootschap belangrijk. De belastingdruk heeft immers direct effect op het rendement. Met het oog op vermogensoverdracht is het van belang welk vermogensbestanddeel voor overdracht geschikt is om te schenken. Ook komt de vraag op of de volgende generatie al enige zeggenschap over dit vermogen mag en kan hebben. Om economische gerechtigheid te scheiden van zeggenschap wordt vaak gebruik gemaakt van een fonds voor gemene rekening of een of een commanditaire vennootschap. Deze mogelijkheden worden uitgebreid toegelicht. 

In het tweede blok staat het huwelijksgoederenregime centraal. Dit regime is van groot belang, omdat het bepaalt wie juridisch en economisch gerechtigd is tot welk deel van het vermogen. Dit is voor ouders (als beoogd schenker of erflater) en voor de kinderen (de toekomstige verkrijgers van het familievermogen) van belang. Ook heeft het huwelijksgoederenregime grote invloed op de fiscaliteit. Voor gehuwden is relevant of het wettelijke regime van toepassing is of dat de onderlinge verhoudingen worden beheerst door huwelijkse voorwaarden. Voor ongehuwd samenwonenden speelt de inhoud van een samenlevingsovereenkomst een grote rol. 

De vererving komt in het derde blok aan de orde. Voor leden van vermogende families is een testament een must. De belangen zijn te groot om op wettelijke regelingen te kunnen bouwen. Op het snijvlak van familiaire en persoonlijke belangen komt het aan op testamenten en schenkingsovereenkomsten die op maat zijn gemaakt. Daarbij staan de wensen van de betrokkenen centraal. In de praktijk blijkt dat te pas en te onpas clausules in testamenten en schenkingsovereenkomsten worden opgenomen. Het nut van een tweetrapsmaking of en uitsluitingsclausule wordt verduidelijk, maar ook de valkuilen van een onjuiste redactie van de diverse clausules wordt belicht. Speciale aandacht is vereist voor de positie van legitimarissen. Afhankelijk van de reden (een zwart schaap, verkwisting of een verstandelijke beperking) kan de vermogensstructuur worden aangepast en het testament op maat worden gemaakt